Jan Mankes. De dieren en de ziel der dingen

Het zoeken naar de ziel loopt als een rode draad door het oeuvre van Jan Mankes (1889-1920). Als kunstenaar wilde hij één worden met zijn onderwerp. Met de dieren uit zijn schilderijen had hij vaak een persoonlijke band; hij kon ze pas afbeelden als hun ziel hem eigen was geworden. Daardoor kan elk schilderij, elke ets, elke houtsnede van Mankes’ hand als een soort ‘zelfportret’ worden beschouwd. Aan het eind van zijn leven schreef hij in een brief: ‘Een goed dierschilder moest ik zijn. Hing ik niet met heel mijn hart aan de dieren en aan de schilderijen?’
De kunstenaar observeerde de dieren in de vrije natuur of liet ze op bestelling komen via zijn weldoener uit Den Haag. Hoewel hij een voorliefde had voor vogels, was hij geïnteresseerd in het hele dierenrijk, van zoogdieren tot en met insecten. Een kraai op een boomtak of een spin in zijn web vond hij even fascinerend als een geitje voor een hek of een egel in het bos. Hoewel de kunstenaar regelmatig een dierentuin bezocht, zijn exoten als olifanten, giraffen, apen en flamingo's in zijn oeuvre niet terug te vinden.